აჲმთახარა
აჲმთახარა
(შდრ.: დოღი, ხევსურეთში ცხენნი, ცხენდოღვი, თუშეთში სადგინი).
მიცვალებულის სულის საოხად გამართული ჯირითი ცხენებით, დოღი. მამაკაცი მიცვალებულის ცხენის გამოყენება სამუშაოდ ან საჯდომად წლისთავამდე არ შეიძლებოდა. იგი დილიდან საღამომდე საბალახოდ, თავისუფლად იყო მიშვებული, მაგრამ მიცვალებულის საფლავზე წლის განმავლობაში ხშირად მიჰყავდათ. წლისთავზე მიცვალებულის ახლობლებს სამი შეკაზმული ცხენი გამოჰყავდათ - ერთი საბავშვო უნაგირით, მეორე - ახალგაზრდული ვერცხლით მოჭედილი უნაგირით, ხოლო მესამე - მეომრულით. ცხენების გამოყვანის დროს, გვერდზე მდგარი ზარის მთქმელი ხმამაღლა მიცვალებულის ბავშვობის ღირსებებზე მღეროდა; მეორე მთქმელი - ახალგაზრდულ თავგადასავლებზე, თავმომწონე ყმაწვილზე, ხოლო მესამე ზარის მთქმელი - სამხედრო დამსახურებაზე, მის ღირსებებზე ამახვილებდა ყურადღებას. ეს იმპროვიზირებული სამგლოვიარო ჰიმნი იყო. ამის შემდეგ მიზანში სროლა ეწყობოდა, ხოლო შეჯიბრების შემდეგ, სამგლოვიარო ქელეხი ცხენების ჯირითით მთავრდებოდა. მიცვალებულის ცხენი ჯირითში შავი გადასაფარებლით შემოსილი იღებდა მონაწილეობას.
წყარო:
- სალომე ბახია-ოქრუაშვილი. აფხაზურ-ქართული ეთნოლოგიური განმარტებითი ლექსიკონი. თბილისი, 2020
